Siuda Baba

Wśród wielu Wielkanocnych obrzędów i tradycji na szczególną uwagę zasługuje postać Siudej Baby. Zwyczaj ten wywodzi się ze słowiańskich rytuałów żegnania zimy. Tradycja ta ma swoje korzenie w pogańskiej Świątyni, która niegdyś znajdowała się na terenie Lednicy Górnej, w pobliżu źródełka Ledy. Ognia płonącego w Świątyni strzegła kapłanka i mogła ją ona opuścić tylko raz w roku, na wiosnę, aby znaleźć swoją następczynię. Kapłanka, czyli nasza Siuda Baba, cała pokryta była sadzą, ponieważ przez cały rok musiała pilnować ognia i nie wolno jej było opuszczać terenów Świątyni. Wybrana przez nią następczyni nie mogła odmówić i odrzucić przywileju pilnowania paleniska, więc dziewczęta chowały się skrzętnie przed Siudą Babą, aby nie zostać wybranymi.

Obrzęd Siudej Baby w Lednicy Górnej Zdjęcie: prywatna kolekcja

Ten niezwykły zwyczaj zachował się jedynie w Lednicy Górnej i w Wieliczce. Widowisko odbywa się co roku w Poniedziałek Wielkanocny. Siudą Babę zawsze odgrywa mężczyzna, towarzyszy jej Cygan i paru Krakowiaków. Główna bohater/ka wydarzenia ubrana jest w brudne i poczernione ubrania, twarz i ręce wysmarowane ma sadzą. Postać Cygana ubrana jest w czarne spodnie i bluzę, na głowie nosi czarny kapelusz, jego najważniejszym atrybutem jest bat. Krakowiacy ubrani są w tradycyjne stroje krakowskie i mają ze sobą figurkę Jezusa i wózek-ogródek wiosenny, do którego zbierają datki.

Grupa przebierańców wyrusza na spacer po Lednicy Górnej podczas którego zaglądają do domów i szukają panien. Niewiasty, aby się wykupić muszą wrzucić datek do wózka lub dać Siudej Babie buziaka i pozwolić wysmarować się sadzą. Zgodnie z tradycją, dziewczyna taka może liczyć na szybkie zamążpójście. Siudą Babę można również spotkać na ulicach Wieliczki, gdzie zaczepia zarówno mieszkańców jak i turystów, smarując ich sadzą i zbierając datki.

Rękodzieło Siuda Baba Lednica Górna